Halkın ve devletin bütçesinden milyarlarca liranın birkaç firmaya aktarıldığı Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinin gerçek yüzüyle ilgili tartışmalar devam ediyor. Sağlık eski Bakanı Fahrettin Koca, devir teslim töreninde şehir hastanelerinin bütçeye yüklediği kira yükünün 27,5 milyar Euro’yla sınırlandırıldığını açıkladı.
Bu açıklama, şehir hastanelerinin sıklıkla gündeme getirildiği TBMM’de yankı uyandırdı. CHP Balıkesir eski Milletvekili Dr. Fikret Şahin, “Hani 1 kuruş ödemiyordunuz. Bu neyin parası?” diyerek tepki gösterdi.
Şahin, şehir hastanelerini işleten firmalarla yapılan sözleşmelerin halktan gizlendiğini ve gerçek ödemelerin gün yüzüne çıkmadığını belirtti. Eski Bakan Koca’nın açıklamalarının gizli kapaklı uygulamaların bir kısmını kamunun bilgisine getirdiğini söyleyen Şahin, “Şehir hastanelerinde birçok karanlık nokta var. Soygun devam ediyor” dedi.
Şahin, şehir hastanelerine kiranın yanı sıra 19 kalemde hizmet bedeli ödendiğini de vurguladı ve “Bu şirketlerin 5 yılda bir ihaleyle yeniden belirlenmesi gerekiyor. İhale sayesinde kamu daha az para öder. Ancak ihalelerde bu işler yine aynı firmalara veriyor. Zaten firmaların da başkası işi alacak olursa hastaneleri çalışamaz hale getirecekleri tehditlerini savurduklarını duyuyoruz” diye ekledi.
Başkent Üniversitesi İktisat Bölümü Başkanı Prof. Dr. Uğur Emek, eski Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın açıklamalarının detaylandırılması gerektiğini söyledi. Koca’nın iddia ettiği tasarrufun nasıl elde edildiğine dair bilimsel veri bulunmadığına dikkat çeken Prof. Emek, “31 şehir hastanesi yapılacağı söylenip daha sonra 18 hastaneye indirildi. 322 milyar denilen hesap belli ki 31 hastane için yapılmış. Bu durumda 18 hastanenin kirası 27,5 milyar Euro ise 13 hastanenin kirası demek ki 294,5 milyar Euro imiş. Hesap böyle mi yapıldı, bu da açık değil” şeklinde konuştu.
Prof. Emek, kendi yaptığı hesaplamalarda kira bedelinin 81,2 milyar dolar göründüğünü ifade etti.
DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı Cem Avşar da “Sayın Koca, bu yükü adrese teslim ihalelerle milletin sırtına kim yükledi? Bu yöntemi Hazine Bakanı Mehmet Şimşek’e de anlatın da elini emekçinin cebinden çeksin” dedi.
Avşar, şehir hastanelerinin bütçeye yük olduğunu Koca’nın da itiraf ettiğini belirterek şunları söyledi: “Bu devlete yükse bu yükü milletin sırtına kim yükledi? 322 milyar Euro’yu 27,5 milyar Euro’ya indirme becerisine sahipseniz, neden Sayın Şimşek’e de anlatmıyorsunuz. Şimşek elini emekçinin cebinden çeksin de kamu-özel iş birlikleriyle 1’e 10 kazandırdığınız kara deliklere baksın. Müteahhitler dururken neden emekliyle, asgari ücretliyle uğraşıyorsunuz?”
Şehir hastanelerindeki kiraların ve hizmet bedellerinin yanında, gizli sözleşmeler ve karanlık noktaların da olduğu sıkça konuşuluyor. Kamuoyunda, sözleşmelerin halktan gizlendiği ve müteahhitlere haksız kazançlar sağladığı yönünde yaygın bir inanış var.
Bu iddialar, kamuya açık bilgi ve belgelerle desteklenmese de, KÖİ projelerinin şeffaf bir şekilde yönetilmemesi ve denetlenmemesi, şaibelerin oluşmasına yol açıyor. Sözleşmelerin kamuoyuna açık hale getirilmesi ve bağımsız denetim mekanizmalarının oluşturulması, bu tür projelerde olası usulsüzlüklerin önlenmesi için büyük önem taşıyor.
KÖİ projelerinin kamu yararı gözeten ve şeffaf bir şekilde yönetilen projeler olması gerekirken, şehir hastaneleri gibi bazı projelerde bu ilkelerin zedelendiği görülüyor. Bu durum, KÖİ projelerinin yeniden gözden geçirilmesi ve kamu zararının en aza indirilecek şekilde bir düzenlemeye tabi tutulması gerektiğini ortaya koyuyor.
