Washington’dan iki araştırma ekibi, uyku sırasında beyindeki düşük frekanslı elektriksel dalgaların Alzheimer hastalığı ile bağlantılı protein gibi atık maddelerin beyinden temizlenmesine yardımcı olabileceğine dair kanıtlar ortaya koymuştur.
Beynin içinde dolaşan damarlar, atık ürünleri taşıyan sıvıyı beyin ve vücudun geri kalanını ayıran bariyerden dışarı taşır ve kan dolaşımına bırakır. Ancak yaşlanma, beyin travmaları veya kronik stres gibi faktörler bu sistemi bozabilir ve atık maddelerin beyinde birikmesine neden olabilir.
Araştırma, fareler üzerinde gerçekleştirilmiş olsa da araştırmacılar, bulgularının Alzheimer hastalığı ve diğer bunama hastalıklarının nedenlerine ilişkin anlayışımızı geliştireceğine inanıyorlar.
Washington Üniversitesi Nöroloji Profesörü Dr. Jonathan Kipnis liderliğindeki ekip, beynin atıkları lenf sistemi olmadan, korunaklı bariyeri geçerek nasıl uzaklaştırdığı sorusuna ışık tuttu.
Araştırmacılar, atık taşıyan serebrospinal sıvının, beyni ve omuriliği çevreleyen dura mater’e aktığını ve kan dolaşımına girdiğini buldular. Vücudun lenfatik damarları daha sonra bu sıvıyı temizler.
Aynı grup, daha sonra bu atık yüklü sıvının dura mater’deki çıkış noktalarına nasıl ulaştığını ortaya koydu. Uyku sırasında nöronların senkronize dalgalar halinde ateşlendiğini ve bunun beyin omurilik sıvısının beyinden akmasını ve kan-beyin bariyerini geçmesini sağlayan bir kuvvet yarattığını bildirdiler.
“Bu nöronlar minyatür pompalar görevi görüyor,” diyor ikinci çalışmanın baş yazarı ve Washington Üniversitesi araştırmacısı Dr. Li-Feng Jiang-Xie. “Senkronize nöronal aktivite, sıvı akışını ve beyindeki atıkların uzaklaştırılmasını sağlar.”
“Bu süreci geliştirebilirsek, nörodejeneratif hastalıkları, örneğin metabolik atıklar ve kusurlu proteinlerin birikmesinden kaynaklanan Alzheimer ve Parkinson hastalığını geciktirebilir veya hatta önleyebiliriz.”
Araştırmacılar, uyku sırasında beyindeki elektriksel dalgaların düzenlenmesine yardımcı olabilecek müdahalelerin, Alzheimer hastalığı ve diğer bunama hastalıklarının önlenmesi veya tedavisinde potansiyel bir yol sunabileceğine inanıyorlar.
Çalışma, uykunun beyin sağlığı için önemini vurguluyor ve Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıkların mekanizmalarını daha derinden anlamamıza yardımcı olabilir.
